اداره علم سنجی

علم سنجی چیست؟

براساس تعریف های بسیاری که از علم سنجی (Scientometrics) مطرح شده است علم سنجی را می توان تجزیه و تحلیل کمی و تا حد امکان کیفی فرایند تولید، توزیع و استفاده از اطلاعات علمی و عوامل مؤثر بر آن و توصیف، تبیین و پیش بینی این فرآیند به منظور برنامه ریزی، سیاست گذاری، اعتلا و آگاهی و آینده نگری علمی و پژوهشی در ابعاد فردی، گروهی، سازمانی و بین المللی دانست. وجود واژۀ “سنجشی” در پایان حوزه های سنجشی نظیر علم سنجی از آن حاکی است که سنجش، بخشی از کارهای این حوزه را تشکیل می دهد پرایس از جمله بزرگان این حوزه معتقد است که سنجش تنها بخش محدودی از فعالیت های علم سنجی را تشکیل می دهد در واقع این حوزه رسیدن به ارزیابی را دنبال می کند.

با توجه به سرچشمه اصلی ظهور علم سنجی و همچنین براساس دامنه مفهومی که صاحب نظران و پیشگامان علم سنجی بر آن صحّه گذارده اند، علم سنجی بیش از هر چیزی برای ارائه خدمت به سیاست علم تولد یافته است و همین نکته، اصلی ترین فلسفه وجودی آن را تشکیل می دهد و دامنه آن را از سایر حوزه های مرتبط، وابسته و سنجشی جدا می کند. علم سنجی یکی از متداول ترین روش های ارزیابی فعالیت های علمی و مدیریت پژوهش است. بررسی کمّی تولیدات علمی،‌ سیاست گذاری علمی،‌ ارتباطات علمی دانش پژوهان و ترسیم نقشه علم، برخی از موضوعات این حوزه اند. در علم سنجی، ارتباطات علمی و شیوه های تولید، اشاعه و بهره گیری از اطلاعات علمی به روش غیرمستقیم و با بررسی منابع و مآخذ آنها ارزیابی می شود. نمایه های استنادی معتبر بین المللی همچون پایگاه های استنادی مؤسسه کلریویت آنالیتیکز(Clarivate Analytics) شامل وب آو ساینس(Web of Science)، جی سی آر(Journal Citation Report (JCR))، این سایت(InCites)، ای اس آی(Essential Science Indicators(ESI)) که افراد، مؤسسه ها، مجله ها، مقاله ها، کشورها را از لحاظ علمی مقایسه می کنند. همچنین پایگاه های استنادی مؤسسه الزیویر شامل اسکوپوس(Scopus)، سای ول(SciVal) و همچنین گوگل اسکالر(Google Scholar) از ابزارهای علم سنجی محسوب می شوند.